Kartel nedir, kartel anlaşmaları neden yapılır?
Peki kartel ne anlama geliyor? Karteli aynı üretimi yapan iki ya da çok sayıda işletmenin anlaşma yaparak oluşturdukları birlik olarak tanımlaka mümkün. Amaç ise rekabeti önlemek ve piyasada tekel oluşturarak daha çok kar sağlamak.
Almanya’nın en büyük beş otomobil üreticisi olan Daimler, BMW, Porsche, Audi ve Volkswagen’in yıllardır aralarında oluşturduğu bir kartel vesilesiyle ürettikleri araçların teknik özelliklerini, fiyatlarını birlikte kararlaştırdıkları ortaya çıktı. Avrupa Birliği Komisyonu tarafından yapılan açıklamada ise Daimler, BMW, Porsche, Audi ve Volkswagen’in 1990’lı yıllardan beri teknik özellikler, tedarikçi firmalar ve küresel otomobil piyasalarıyla ilgili çalışma grupları kurarak bilgi alışverişinde bulunduklarından şüphelenildiği dile getirildi. Bununla birlikte Daimler kendisini önceden ihbar ederek, en azından Avrupa Birliği’ne ceza ödemekten kurtulmaya çalışma yoluna gitti, muhtemelen diğer şirketlere oranlara daha az ceza ödeyeceğini söylemek mümkün.
Kamyon ve tır piyasasındaki kartel skandalında ise hatırlayacağınız gibi, yasadışı olarak aralarında fiyat belirlediklerinden dolayı kamyon üreticileri Volvo/Renault, Daimler/Mercedes, Iveco, DAF ve MAN Avrupa Birliği tarafından yaklaşık 3 milyar Euro para cezasına çarptırılmıştı. Bu şirketlerin aralarında yaptığı kartel anlaşması yoluyla satışını yaptıklarını kamyon fiyatlarında tüketici aleyhine %15 ile %20 arasında fiyatları olması gerekenden yüksek belirledikleri tespit edildi. Bir diğer kamyon üreticisi şirket olan Scania hakkındaki soruşturma ise hala devam etmektedir.
Peki kartel skandalından ötürü tüketicilerin ne gibi hakları bulunmaktadır?
Kamyon üreticileri bakımından, Avrupa Birliği tarafından bu şirketlere verilen yaklaşık 3 milyar Euroluk tutarın direkt olarak tüketicilere ödenmesi ne yazık ki mümkün değil. Eğer 1997 ila 2011 yılları arasında altı tondan büyüklükte bir kamyon satın aldıysanız veya leasing gibi yollarla bu kamyonları kiraladıysanız bu şirketlerden tazminat alma hakkınız bulunmaktadır. Ki bu da 80 bin Euroluk bir kamyon için 15 bin Euroluk bir tazminatın gündeme gelmesi demektir. Faizlerin ve diğer tutarların eklenmesiyle birlikte de hatrı sayılır bir tazminat tutarının tüketicilere ödenmesi söz konusu olacaktır.
Araç üreticilerinin karıştığı kartel skandalı bakımından ise vatandaşlarımızın bir konuda dikkatini çekmek isterim. Söz konusu kartel skandalı, emisyon skandalı olarak da adlandırılan Abgasskandal’dan farklı bir konu olup sadece diesel motora sahip araçları değil benzinli araçları da ilgilendirmektedir.
Bu skandal nedeniyle tüketicilerin, otomobil üreticisi şirketlerin aralarında yaptığı kartel anlaşmasından ötürü tazminat talep etme hakları bulunmaktadır. 9 Haziran 2017 tarihinde yürürlüğe giren 9.Ek Kanun sayesinde kartel skandalından mağdur olan kişilerin sahip olduğu haklar güçlendirilmiştir. Bu yasaya göre; tüketicilerin bu haklarını mahkeme karşısında ileriye sürmeleri kolaylaştırılmıştır. Bununla birlikte, tüketicilerin araçlarına ilişkin sözleşmeleri iptal ederek araçlarının iadesini talep edebilecekler ve araba için çektikleri kredileri iptal edebileceklerdir.
Kartel skandalından etkilenen şirketin hissedarları ne gibi haklara sahiptir?
Kanunen söz konusu şirketlerde hissesi olan kişilerin de bu şirketlerden zararlarını tazmini söz konusu olacaktır. Benzer bir olayda Eyalet Yüksek Mahkemesi’nin verdiği karara göre hisse sahipleri, bu skandaldan dolayı hisselerin düşmesinden dolayı uğradığı zararın yanında daha fazla zarara uğramamak adına hisse sahipliğinden ayrılarak ödediği parayı geri alma hakkına da sahiptir.
Vatandaşlarımızın yukarıda açıklanan tüm bu haklarına kavuşabilmesi için konusunda uzman hukukçulara danışmalarını tavsiye ediyorum. Emisyon skandalında kazandığımız davalara ve edindiğimiz tecrübelere dayanarak söleyebilirim ki, kartel skandalında da her zaman en iyi şekilde siz müvekkillerimize destek vereceğiz.
