ALMANYA’NIN Wetzlar Kenti’nde Almanya Sağlık Kasası AOK’nın Alevi Kültür Derneği’nde düzenlediği Sağlık Günü’nde konuşmacılar yanlış ve yetersiz beslenmenin şeker hastalığına ( diyabet) davetiye çıkardığını söylediler.
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de diyabetli hasta sayısı fazlalaştığına dikkat çeken Beslenme ve Diyet Uzmanı Dr. Tuba Tahyan Küçük, beslenmenin diyabet yani şeker hastalığında hayati rol oynadığını belirterek, ”Aşırı tatlı tüketildiğinde hiperglisemi (yüksek şeker), yetersiz beslenmede ise hipoglisemi (düşük şeker) oluşuyor. Her iki durum da damarları bozuyor, böbrek, kalp-damar ve gözleri vuruyor. Bu nedenle doğru ve sağlıklı beslenmek şart” dedi.Diyabette tıbbi beslenme tedavisi uygulanması gerekli olduğunu sözlerine kaydeden Dr. Küçük, ”Aksi takdirde kan şekerinin beslenmeye bağlı sürekli yüksek kalması, böbrek hastalıkları, kalp-damar hastalıkları, nörolojik hastalıklar, göz sağlığı problemleri, felç ve enfeksiyonlara yol açabilir” dedi.
Diyabetliler dikkat etmeli
Kan şekeri, az posalı, yüksek karbonhidratlı, düşük proteinli ve düşük yağlı besinler yendiğinde şekeri yükseldiğini vurgulayan Dr.Küçük, ”Diyabetlilerin şekersiz çay ve kahve tüketmeleri gerekir. Beyaz undan yapılan bir poğaça ve kepekli undan yapılan bir poğaça arasında fark vardır. Kepekli olan yüksek lif içerdiğinden kompleks karbonhidrat olarak adlandırılır, dolayısıyla kan şekerini hızlıca yükseltmez. Sıcak karbonhidrat örneğin; sıcak haşlanmış patates, kan şekerini soğuk patatese göre daha hızlı yükseltir, içindeki nişasta sıcakken daha çok etki etmektedir. Gazlı içecekler ve meyve suları kan şekerini hızlı yükseltir. Ekşi meyvelerin, glisemik indeksi düşüktür. Fakat bu demek değildir ki, 5 porsiyon ekşi meyve tüketelim. Diyabeti olan bireyleri meyve gibi basit şeker içeren besinleri her ne kadar lifli yada düşük glisemik indeksli olsa da miktarlarına dikkat etmek gerekmektedir.
Fazla şekerle İnsülün dengesi bozuluyor
Yüksek şeker tüketimiyle gelen vücutta ciddi kilo artışıyla beraber karın bölgesinin yağlanmasıyla yağlı doku endokrin organ gibi çalışmaya başladığı için insülin bozulduğunu dile getiren Dr. Küçük “Bu şekilde beslenenlerde kiloya bağlı ileri yaşta şeker hastalığı ortaya çıkabilir. Bal ve bunun gibi tatlı yiyeceklerden fazla tüketilmemesi gerekir” miktarda dikkatli yenmelidir. En iyi lif kaynaklarından biri olan fasulye uzun süre tok tuttuğu için sindirimi yavaşlatır ve yemekten sonra kan şekerinin ani yükselmesini önler. Hazırlanması kolay ve hızlı olan balık iyi bir protein kaynağıdır. Son derece yağsız, kalorisi az olan tavuk göğsü, şeker hastaları için çok iyidir. İyi yağlarla dolu olan kabuklu yemişler, insülin direncini düşürmeye yardım eder ve kan şekerinin daha kolay kontrol edilmesini sağlar. Ayrıca E vitamini bakımından zengindirler. Hücreleri korur ve sinir ile göz hasarını önlemeye yardım eder. Zeytinyağı insülin direncini düşürerek kan şekerini düzenli tutmaya yardım eder. Protein ve kalsiyum bakımından zengin olan yoğurt, kilo vermeye yardımcı olur.
Sağlıklı beslenme nasıl olur
Vücudumuzun yüzde 60’ı sudan oluştuğunu ve suyun vücuttaki her organ için hayati önem taşıdığını vurgulayan Hessen AOK Sağlık Kasası Göçmenler Sorumlusu Necati Şuözer ”Günde en az 2 litre su içiniz. Yemek aralarında ve sabah uyanır uyanmaz su içmeye çalışın. Sade su içmekte zorlanıyorsanız, içine birkaç limon ya da portakal dilimi ekleyerek veya meyveli çaylar da içebilirsiniz. Fakat fazla şekerli meşrubatlarını fazla tüketmeyiniz. Günde bir insanın 50-90 gram arasında şekere ihtiyacı var. Bir küçük kola şişesinde ise 50 gram şeker var. Ayrıca tatlandırıcı ve bunun gibi kimyasal maddeleri tüketmeyiniz . Meyve sularını sulandırıp çocuklarınıza günde en fazla bir bardak veriniz. Bir avuç dolusu meyve ve sebze yenilirse insan doyar. Fazla yediğimiz besinlerden oluşan kalorileri midede ise spor yaparak büyük bir kısmını atabilirsiniz, atmak zorundasınız” dedi.
Almanya Sosyal Sağlık Sigortası Kurumu (AOK) Hessen Etnik Pazarlama Koordinatörü Necati Şuözer, Avrupa Birliği’nde (AB) en fazla şeker hastasının Almanya’da bulunduğunu belirterek, “Ülke nüfusunun 7,6 milyonu şeker hastalığından muzdarip Amacımız halkı şeker hastalığı konusunda bilinçlendirmek. Çocuk ve yetişkinler için fazla şeker tüketmenin zararları ve hastalık öncesinde yapılması gerekenleri anlatıyoruz.” diyerek kurum olarak bu tür etkinlikleri yılda en az 6 defa tüm eyaletlerde yaptıklarını ifade etti. Şuözer, “Dünya geneline bakıldığında yaklaşık 415 milyon insan şeker hastası. AB’ye bakıldığında ise en fazla şeker hastası Almanya’da . Almanya nüfusunun 7,6 milyonu şeker hastası. Şeker hastalığının artış hızına baktığımızda yüzde 15’le Türkiye dünya genelinde ilk sırada. Almanya’da yaşayan Türklerin de şeker hastalığına yakalanma oranı Almanlara kıyasla 2 katı daha fazla.” şeklinde konuşarak “Şeker ve şekerli yiyeceklerden sakının. Posalı yiyecekleri tercih edin. Glisemik indeksi ve glisemik yükü düşük yiyecekleri tercih edin.” tavsiyesinde bulundu.
Beslenmede yasak kavramı
Beslenme ve Diyet Uzmanı Songül Kamışlı. “Diyabette yasak kavramını çok fazla önemsememek gerekir. Çünkü şu besin yasak kelimesi psikolojik olarak tam tersine o besine karşı özlem doğurur. Bunun yerine az serbest veya porsiyon dahilinde serbest kelimesini kullanmak daha doğru olur. Kan şekerini hızlı yükselten besinler vücutta aynı hızda bir düşme yaratacağından dolayı açlık ataklarını tetikler ve diyabet tablosu açısından doğru bir tüketim olmaz. Bu nedenle muz, kırmızı mercimek ve havuç gibi gıdaların çok küçük porsiyonlarda ve nadiren tüketilmesi daha sağlıklı olur. Özellikle karbonhidrat ile beslenildiği zaman yanında çiğ kuruyemiş veya yoğurt tüketilmesi iyi olur. Lifli besinlerin sindirim süresi diğer besinlere göre daha uzun sürdüğü için açlık hissini bastırır. Bu da kan şekeri seviyesini dengelemede önemli bir katkı sağlar.” dedi ve Diyabette ideal kiloda kalmak ve sıvı elektrolit kaybı yaşamamak ve diyabetin yan etkilerini yok etmek için bol su içilmesini tavsiye etti.
Neler yenilmeli
Beslenme diyet uzmanı Songül Kamışlı ,”Tatlı bir şeyler yemek istediğinizde çikolata yerine bir parça meyve yemeyi tercih edin. Et, sucuk, süt , yumurta gibi yiyeceklerden günde sadece avuç içi büyüklüğünde tüketin. Mümkün olduğunca taze malzemelerle yiyeceklerinizi hazırlamaya dikkat edin ve yemekler kattığınız tuz miktarını azaltınız. Çok tatlı, yağlı yiyecekler ve alkollü içecekler, özellikle vücudunuzu temizleyen ana organ olan karaciğere zarar veriyor. Ayrıca, vücudunuzun su kaybetmesine yol açıyor. Sağlıklı bir beslenmedeki en önemli unsur vücudunuza faydalı yiyecekleri menünüze eklemek ve zararlı olan yiyeceklerden mümkün olduğunca uzak durmaktan geçer” tavsiyesinde bulundu. Pankreasın yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda ortaya çıkan diyabet daha çok kilolu, kadın, orta yaş ve üzerindeki kişilerde görülmektedir. Ancak, beslenme alışkanlığındaki yanlışlıklardan dolayı çocuk ve genç erişkinlerde obezite oranının artması diyabetin de yaygın olarak görülmesine neden olmaktadır.” dedi.
Diyabet hastaları için önemli öneriler
– Gün içinde 3 ana 3 ara öğün planlanmalı. Beslenme programında bütün besin gruplarınızdan tüketilmeli
– Günde 2-3 litre arası su tüketilmelidir.
– Şeker ve şekerli yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Bal, şeker, reçel, pekmez, marmelat, şurup, pasta, kurabiye, kek, çikolata gibi şekerli ürünlerden uzak durulmalıdır. Ayrıca kola, gazoz ve hazır meyve suları gibi şeker eklenmiş içecekleri ve alkollü içecekleri tüketilmemelidir.
– Lif oranı yüksek besinler günlük beslenme düzenine dahil edilmelidir.
– Fiziksel aktivite ihmal edilmemelidir.
– Muz, incir, üzüm, kavun, karpuz, dut, kayısı gibi şeker oranı daha yüksek meyveler yerine daha ekşi meyveler tercih edilmelidir.Meyve ve sebzelerin uygun olanları kabuklu tüketilmelidir.
– Kan şekerini hızla yükselten basit karbonhidratlar yerine, kan şekerini yavaş yükselten kompleks karbonhidratlar seçilmelidir. Beyaz ekmek yerine tahıllı veya esmer ekmek, makarna yerine kepekli makarna, pirinç pilavı yerine bulgur pilavı tercih edilmelidir.
– Karbonhidrat içeren yiyecekleri yemeden 15 dakika önce süt, yoğurt, ayran, kefir, peynir, ceviz, fındık, badem gibi protein değeri yüksek besinler tüketilmelidir.
-Nohut, mercimek, fasulye gibi kuru baklagillerin tüketimi artırılmalıdır.
– Günde ortalama 2 adet ceviz veya 10 adet fındıktan daha fazla kuruyemiş tüketilmemelidir.
– Yağda kızartmalar, kavurmalar (et-sebze-hamur işi) ve yağlı sos eklenmiş besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır.
– Sucuk, pastırma, salam ve sosis gibi işlenmiş besinler ile karaciğer, beyin, böbrek gibi sakatatlardan uzak durulmalıdır.
– Kuyruk yağı, iç yağı, tereyağı, margarin ve bütün yağlı besinler (yağlı etler, krema, tahin, kaymak) beslenme düzeninden çıkartılmalıdır.
– Turşu, salamura, konserve, ev yapımı tuzlu salçalar gibi çok tuzlu besinler tercih edilmemelidir.
– İçeriği bilinmeyen hazır gıdalardan uzak durulmalıdır.
– Tatlandırıcı kullanılacaksa miktarına dikkat edilmelidir.
İsa DEVEÇEKEN / WETZLAR.
