Yaz sezonuyla birlikte kalpazanların özellikle turizm bölgelerinde aktif olduğunu belirten tüketici dernekleri, vatandaşlara bu konuda dikkatli olmaları çağrısında bulundu.

Tüketiciler Derneği (TÜDER) Genel Başkanı Levent Küçük yaptığı açıklamada, yaklaşan yaz mevsimiyle birlikte, özellikle para değişiminin yoğun olduğu turizm bölgelerinde, kalpazanların sahte paraları piyasaya sürmek üzere harekete geçtiğini kaydederek, son dönemde emniyet birimlerinin bu konuya yönelik operasyonlarını artırdığını söyledi.

Tüketicilerin, vatandaşların ekonomik çıkarlarını korumak ve yasal açıdan bir yaptırımla karşı karşıya kalmalarını önlemek amacıyla tüketicileri dikkatli olmaya davet eden Küçük, mağduriyet yaşanılmaması adına tüm banknotlarda olmasa bile özellikle 50 TL, 100 TL ve 200 TL değerindeki büyük banknotların mutlaka kontrol edilmesi tavsiyesinde bulundu.

Küçük, sahte paranın nasıl anlaşılacağı ve kontrolünün nasıl yapılacağına ilişkin, şu uyarılarda bulundu:

“Banknotlarda yer alan kağıt kalitesi, Atatürk görseli, emniyet şeridi, holografik şerit, kabartma baskısı, renk değiştiren şerit, bütünleşik görüntü, ön ve arka yüzde mikro yazılar, ultraviyole ile görünen değerler, görme engellilere yönelik olarak paranın ön yüzünde, filigranın sol üst kenarında Braille alfabesinden yararlanılarak yazılmış, parmakla dokunulduğunda fark edilebilen noktalar kontrol edilmeli. Gerçek banknotlar ile karşılaştırılarak kontrolü yapılmalı. Üzerine yazı, çizik, delme, yırtma ve benzeri müdahalelerde bulunulmamalı.”

Küçük, paranın sahte çıkması durumunda banknotun nereden ve kimden alındığına dair tüm bilgilerle birlikte, en yakın Cumhuriyet Başsavcılıklarına veya kolluk kuvvetlerine teslim edilmesi gerektiğinin altını çizerek, sahte para bildirimleri için 155 Polis İmdat veya 156 Jandarma İhbar hatlarının kullanılabileceğini aktardı.

Bu ihbarların önemine dikkati çeken küçük, yapılan ihbarların aranan bir kişi veya bir sahtecilik şebekesinin ortaya çıkarılmasına önemli bir katkı sağlayabileceğini ifade etti.

Bilerek tedavüle sokana da kullanana da hapis cezası

Küçük, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu başta olmak üzere, 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nda sahte parayı tedavüle koyan ve bilerek kabul eden kişiler hakkında çeşitli cezai yaptırımlar öngörüldüğünü bildirdi.

Levent Küçük, “Parada Sahtecilik” başlıklı Türk Ceza Kanunu’nun 197. Maddesi’ne göre sahte parayı tedavüle sokan ve bilerek kullananlara ilişkin şu cezaların verildiğini aktardı:

“Memlekette veya yabancı ülkelerde kanunen tedavülde bulunan parayı, sahte olarak üreten, ülkeye sokan, nakleden, muhafaza eden veya tedavüle koyan kişi, iki yıldan 12 yıla kadar hapis ve 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Sahte parayı bilerek kabul eden kişi, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır. Sahteliğini bilmeden kabul ettiği parayı bu niteliğini bilerek tedavüle koyan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

Kağıt kalitesi, Atatürk görseli ve diğer dikkat edilmesi gerekenler

Tüketici Başvuru Merkezi (TBM) Hukuk Komisyonu Başkanı Avukat Murat Emergen, yaz sezonu geldiğinde para dolaşımının yüksek olduğu yerlerde kalpazanların adeta cirit attığını belirterek, sahte paraların tedavüle sokulduğu yerlerde bazılarının kalabalık büfeler ve taksiler olduğunu söyledi.

Vatandaşların yaz mevsiminde aceleden, tatil rehavetinden veya sıcağın yol açtığı dikkatsizlikten sahte paraları anlayamayabildiğini vurgulayan Emergen, mağdur olmamak için özellikle şüphelenilen paranın mutlaka alınmadan önce incelenmesi gerektiğini vurguladı.

Emergen, mağdur olmamak için dikkat edilmesi gereken hususları şu şekilde sıraladı:

“Sahte parayı anlamanın en kolay yollarından biri banknotun kağıt kalitesidir. Paranın sert, pürüzlü ve üzerindeki yazılar soluk olmamalı. Parayı ışığa tutulduğunda Atatürk görselinin olup olmadığını, banknotlardaki parlak emniyet şeridinin olup olmadığı kontrol edilmeli. Emniyet şeridi banknot ışığa tutulduğunda iki yüzden de kesintisiz bir hat olarak görülür.

Banknottaki holografik şerit parlak olmalı. Paranın ön yüzünde yer alan Atatürk portresinin yanı sıra ‘Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ ve banknotun değerini gösteren sayılar da dahil olmak üzere yazılarda kabartma baskı bulunur. Farklı açılardan paraya bakıldığında orta tarafta yer alan ve renk değiştirerek altın sarısına dönüşen şerit üzerinde TL ibareleri bulunur. Para ışığa tutulduğunda, sol üst kenarda bulunan şekillerle, arka yüzeydeki şekiller birleşerek banknot değerini gösterir.”

“Banknotların farklı boyutlarda olduğu unutulmamalı”

Emergen, paraların ön ve arka yüzlerinde bazı alanlarda banknot değerini gösteren mikro yazıların bulunduğunu kaydetti.

Banknotlarda görme engelliler için de ayrıntı bulunduğunu anımsatan Emergen, paranın ön yüzünde, filigranın sol üst kenarında Braille alfabesinden yararlanılarak yazılmış, parmakla dokunulduğunda fark edilebilen noktalar bulunduğu bilgisini verdi.

Emergen, banknotların boyutlarının birbirlerinden farklı olduğunu kaydederek, bunun unutulmaması gerektiğini vurguladı.

Sahte paradan şüphelenildiğinde banknotun bir başka banknot ile karşılaştırılabileceğinin de altını çizen Emergen, ayrıca TCMB’nin Sahte Banknot Seri ve Sıra No Sorgulama başlıklı bir internet adresi olduğunu ve buradan bilgileri girerek banknotun sorgulanabileceğini sözlerine ekledi.