Dilerseniz şimdi emisyon skandalı nedir, nasıl ortaya çıkmıştır, bu konuda tüketicilerin hakları nelerdir birlikte göz atalım.
- Emisyon skandalı nedir?
Emisyon skandalı, özellikle Alman menşeili otomobil üreticilerinin diesel motora sahip araçlardaki emisyon oranlarını hukuken izin verilen oranlardan düşük göstermek maksatlı bir yazılım kullandıklarının 2014’te West Virginia Üniversitesi’nde 2012 model Jetta, 2013 model Passat ve BMW X3’ün incelenmesiyle gündeme gelmişti. BMW’nin sorunsuz çıktığı test neticesinde, Amerikan Çevre Koruma Ajansları EPA ve CARB tarafından 2015 yılında yapılan detaylı testler sonucunda Volkswagen’in manipülasyon yaptığı kesinleşmişti. Bu olay neticesinde 3 Eylül 2015’te Volkswagen’in durumu kabul etmesinin ardından 18 Eylül 2015’te de Amerikan adli makamlarınca verilen ceza kesinleşmişti. Volkswagen, Amerika Birleşik Devletleri’nde 15 milyar Dolar ceza ödemeyi kabul etmiş, verilen bilgiye göre ise bu rakamın büyük bir kısmının ABD’de bulunan 475 bin dizel aracın hileli egzoz yazılımlarının düzeltilmesi ya da araçların geri alınması için kullanılacağı bildirilmişti. Geriye kalan tutar ise araçların çevreye verdiği zararı telafi etmeye yönelik ve emisyona karşı yapılan araştırmalarda kullanılacağı bildirilmişti.
Söz konusu skandalın Volskwagen Grubu’na ait Audi, Skoda, Seat ve Porsche marka araçlarda da gündeme gelebileceği konuşulmuş, hatta Audi’nin bu yazılımı kullandığına dair açıklama geçtiğimiz haziran ayında Alman Ulaştırma Bakanı Alexander Dobrindt tarafından ifade edilmişti. Bu açıklamada Dobrindt kullanılan programın aracın test durumunda olduğunu anlamasıyla birlikte devreye girdiğini ve egzoz gazı temizleme sistemlerinin kendiliğinden devreye girdiğini trafikte ise devreden çıktığını açıklamıştı.
Audi ve Volkswagen, ABD´de egzoz değerlerini düşük gösteren illegal program ile donatılmış 83 bin dolayında otomobil için yaklaşık 2 milyar Euro ceza ödemek durumunda kalmıştı. Audi CEO´su Rupert Stadler, mart ayında yapılan genel kurulda dizel skandalından sonra her şeyi gözden geçireceklerini belirtmiş ve dizel skandalı gibi bir olayın Audi´de bir daha olmayacağını açıklamıştı.
- Mercedes’te emisyon skandalı
Mercedes marka araçlardaki emisyon skandalı Stuttgart Savcılığı’nın da soruşturmasına konu olmuştu. Bu soruşturma kapsamında geçtiğimiz mayıs ayında Mercedes’in Almanya’nın dört farklı eyaletinde bulunan 11 ftesisinde arama yapılmış, Mercedes’in 2008 ila 2016 yılları arasında emisyon değeri yasal sınırların üzerinde olan bir milyondan fazla otomobili piyasaya sürdüğü anlaşılmıştı. Özellikle OM 642 ve OM 651 motorlarında otomobillerin emisyon değerlerinin test sırasında normalden düşük göstermeye yarayan bir parça kullanıldığı öne sürülmüştü.
İddiaların ardından Mercedes Benz (Daimler) CEO’su bir açıklama yaptı. Sık sık hukuka aykırı bir durumun bulunmadığının vurgulandığı bu açıklamaya göre Mercedes, Avrupa’daki 3 milyon dizel aracını geri çağırdı. Bu geri çağırmaının nedeni olarak da Euro 5 ve Euro 6 normlu motorların emisyon değerlerinin güçlendirilmesi gösterildi. Bu gelişme neticesinde aşağıda sayacağımız tüketiciye ilişkin hakların Mercedes marka araç sahipleri açısından da gündeme geleceği kuşkusuz.
- Emisyon skandalında tüketicinin hakları
Çokça tartışılan ve araç sahiplerini yakından ilgilendiren husus ise şüphesiz anılan marka araçlara sahip olan tüketicinin hukuken sahip olduğu haklar konusu. Söz konusu skandalın ardından hukuk çevrelerince de sıkça tartışılan bu konuda Alman Hukuku’nda tüketicinin lehine düzenlemelerin göze çarptığını söylemek yanlış olmaz.
Araç üreticilerinin önceleri gönüllü onarım hizmeti sunmayı teklif etseler de, Federal Motorlu Araç Dairesi, gönüllü onarımı yeterli görmemiştir. Buna göre; skandaldan etkilenen otomobil sahipleri araçlarını iade etme ve araçları için ödediği gerek satış bedeli gerekse de o ana kadar yapılan araçla alakalı tüm masrafları, bununla birlikte aracın değer kaybını talep etme hakkına sahiptir.
Araç sahipleri için bunlarla ileriye yönelik aracın iadesini de kapsayan bir dizi menfaat doğmaktadir. Bilindiği gibi, havaya salınan Stickoxid (zehir) oranı yanlış gösterildiğinden dolayı söz konusu araçların kamusal alanlarda kullanımının yasaklanması gündemdedir. Örneğin;
Stuttgart ve gelecekte Düsseldorf ve Köln gibi şehirlere bu tür araçların girmesi yasaklanacaktır.
Zamanaşımı sürelerinde tüketicilerin neye dikkat etmesi gerekiyor:
-
Aracın satışını gerçekleştiren şirkete karşı haklar 2 sene içinde zamanaşımına uğramaktadır. Bu süre, söz konusu şirket kötü niyetliyse 3 senedir. Zamanaşımı süresi aracın alındığı tarihten itibaren başlamaktadır.
-
Yazılımın araca yüklenmesine aracı olan üretici şirketin de haksız fiili söz konusudur. Tüketici hakkı, siz haberdar olduğunuz yahut haberdar olma imkanına sahip olduğunuz yılın sonundan itibaren 3 yıl içinde zaman aşımına uğramaktadır. Bir örnekle açıklamak gerekirse; aracı 2012`de satın aldınız, bu olay medyada 2015´te gündeme geldi ve sizin bu konuyu medyadan öğrenme imkanınız oldu. Bu durumda zamanaşımı süresi 31.12.2015´te başlayıp 31.12.2018´de dolmaktadır.
-
Yazılımı üreten şirket için de aynı durum söz konusudur. Bu şirkete de haklarınızın tazmini için sorumlu tutma hakkına sahipsiniz.
-
Ek olarak; bu yazılımın meydana gelmesinde görev alan ve bu durumdan haberdar olan yönetici ve CEO´lara karşı tazminat talep etme hakkına sahipsiniz.
Emisyon skandalıyla alakalı yürüttüğümüz davalar neticesinde müvekkillerimizin araçlarının iadesini sağladığımız, zararlarını tahsil ettiğimiz davaları göz önünde bulundurarak , bu skandaldan muzdarip olan vatandaşlarımızın konusunda uzman avukatlara başvurmalarının yararlarına olacağı kanaatindeyiz.
Başardıklarımız başaracaklarımızın garantisidir.